زمینه سازان ظهور

انقلاب حضرت مهدی(ع) همچون دیگر انقلاب ها، بدون مقدمه و زمینه سازی به وجود نمی آید، بلکه در آستانه ظهور، حرکت هایی به پا می گیرد و زمینه را برای ظهور آن حضرت فراهم می آورد. بخش عمده ای از روایاتی که درباره رویدادهای پیش از ظهور و یاران حضرت مهدی(عج) آمده است، درباره ایران و ایرانیان است که با تعبیرات گوناگونی مانند: اهل فارس، عجم، اهل خراسان، اهل قم، اهل طالقان، اهل ری و ...بیان شده است. با بررسی مجموع این روایات به این نتیجه می رسیم که در کشور ایران، پیش از ظهور، نظامی الهی و مدافع ائمه معصومین برپا می گردد که مورد نظر امام زمان(ع) است و نیز مردم ایران، نقش عمده ای در قیام آن حضرت دارند. رسول خدا(ص) می فرماید:" مردمی از مشرق زمین قیام می کنند و زمینه را برای قیام حضرت مهدی(ع) فراهم می سازند." نیز می فرماید:" پرچم های سیاهی از سمت مشرق خواهد آمد که دل های آنان همانند پاره های آهن است؛ پس هر کس از حرکت آنان آگاهی یافت، به سوی آنان برود و با آنان بیعت کند؛ هرچند لازم باشد که بر روی یخ حرکت کند." امام باقر(ع) می فرماید:" گویا قومی را می بینم که در مشرق قیام کرده اند و حق را می طلبند، ولی حق را به آنان نمی دهند. بار دیگر طلب می کنند ولی باز به آنان واگذار نمی کنند. در این حالت شمشیرها را از نیام کشیده، بر شانه می گذارند که در این هنگام، دشمن خواسته آنان را می پذیرد، ولی آنان نمی پذیرند و قیام می کنند و حق را واگذار نمی کنند، مگر به صاحب امر. کشتگان آنان شهیدند و اگر من آنان را درک می کردم، خودم را برای صاحب این امر آماده می کردم."

در این روایات به روشنی از برپایی قیام ها و انقلاب هایی در آستانه ظهور حضرت مهدی(ع) خبر داده شده است. همه روایات بر این نکته اتفاق دارند که پیش از ظهور حضرت، حکومتی به رهبری یکی از صالحان، که گمان می رود از فرزندان پیامبر(ص) هم باشد، در ناحیه مشرق تشکیل می گردد و زمینه ظهور را مهیا می سازد و این حکومت، تا ظاهر شدن حضرت مهدی(ع) و تسلیم آن به حضرت ایشان ادامه می یابد. بر همین اساس برخی، تشکیل دولت شیعی مذهب صفویه را که پس از قرن ها استیلای حاکمان مستبد و متعصب عامی مذهب، روی کار آمد، همان دولتی دانسته اند که در روایات، از جمله زمینه سازان حکومت مهدی(عج) به شمار آمده است. در زمان ما نیز برخی با استناد به ویژگی هایی که در روایات آمده انقلاب اسلامی ایران را که در سال 1357 به رهبری امام خمینی به پیروزی رسید، همان دولتی دانسته اند که زمینه را برای ظهور و قیام مهدی(ع) آماده می کند. در هر صورت گرچه قرائن فراوانی این احتمال را قوت می بخشد، ولی دلیل قطعی که ثابت کند منظور از حکومت زمینه ساز، انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) است، در دست نیست.

ایرانیان

از روایات فهمیده می شود که تعداد قابل توجهی از سپاهیان مخصوص و ارتش حضرت مهدی(ع) از ایرانیان هستند و از آنان با تعبیرهای طرفداران سلمان فارسی، اهل ری، اهل مشرق زمین، اهل خراسان، گنج های طالقان، یاران درفش های سیاه، قمی ها، سرخ رویان، اهل فارس و ...یاد شده است.

امام باقر(ع) می فرماید:" نیروهایی با پرچم های سیاه- که از خراسان قیام کرده اند- در کوفه فرود می آیند و هنگامی که حضرت مهدی(ع) در شهر مکه ظهور می کند، با آن حضرت بیعت می کنند." و نیز فرمود:" یاران حضرت قائم(ع) سیصد و سیزده نفرند و از فرزندان عجم(غیر عرب) می باشند." هر چند عجم به غیر عرب گفته می شود، ولی به طور قطع، ایرانیان را نیز در بر می گیرد. بر اساس روایاتی دیگر، در زمینه سازی عملیاتی که پیش از ظهور و به هنگام قیام حضرت مهدی(ع) صورت می گیرد  

مصر در دوران ظهور

روایاتی که درباره پیشامدهای مصر وارد شده متعدد است. در برخی روایات پیامبر(ص) به مسلمانان جهت فتح مصر به دست آنان بشارت داده است و برخی مربوط به استیلای مغربی ها بر مصر در حوادث انقلاب فاطمیان و برخی روایات مربوط به زمان ظهور حضرت مهدی(ع) است. در بحارالانوار آمده است:" پیش از سفیانی، مصری و یمنی خروج و قیام می کنند." و این شخص مصری ممکن است سرکرده فرماندهان، یعنی فرمانده سپاهی باشد که برخی روایات می گوید او جنبشی در مصر ایجاد نموده و اعلان جنگ می کند. در روایتی دیگر این مطلب آمده که وی قبل از ورود نیروهای غربی، مردم را به سوی آل پیامبر(ص) دعوت می کند:" اهل غرب به سوی مصر هجوم می آورند. همین که وارد می شوند فرمانروایی سفیانی برقرار می شود و قبل از آن شخصی مردم را به سوی آل پیامبر(ص) دعوت می نماید." البته احتمال دارد "مرد مصری" و "سر کرده فرماندهان" و "مردی که مردم را دعوت به اهل بیت پیامبر(ص) می نماید" سه نفر باشند نه یک شخص.

به هر حال این روایات نشانگر قیام و جنبش در مصر و انقلابی اسلامی است که زمینه ساز ظهور حضرت مهدی(ع) در آنجاست. یا حداقل بر وجود جوّ اسلامی قوی و نیرومندی دلالت دارد و در مصر تحول و انقلاب داخلی رخ می دهد که با جنگ و صلح خارجی و جهانی ارتباط دارد.

و اما از روایات مربوط به حوادث و پیشامدها، غلبه قبطیان بر اطراف و نواحی مصر است. قبطی های مصر دست به شورش و آشوب در آن شهر می زنند و از حکومت آن سرپیچی می کنند و بر برخی نواحی سلطه می یابند. همین امر سبب پیدایش ضعف در امنیت و اقتصاد مصر می گردد.

 روایاتی هم از حضرت علی(ع) داریم که می فرمایند: مهدی(ع) مصر را منبر و پایگاه تبلیغی خود قرار می دهد. از این روایات چنین استفاده می شود که مصر در حکومت جهانی اسلام، به دست حضرت مهدی(ع) پایگاه علمی و تبلیغی شناخته شده ای در جهان خواهد شد. یعنی حضرت و یارانش راهی مصر می شوند، اما نه برای فتح آنجا یا تثبیت حکومت در آنجا؛ از این رو حضرت آنجا را به عنوان منبر و کرسی خطابه خویش انتخاب می نماید. در روایات دیگری هم داریم که حضرت مهدی(ع) در دو هرم از اهرام مصر، گنجینه ها و ذخایری از دانش و غیر آن دارد.

یمن در دوران ظهور

روایات متعددی از اهل بیت درباره انقلاب اسلامی و زمینه سازی ظهور حضرت مهدی(ع) در یمن وارد شده است که برخی از آنها صحیح السند می باشند، که حتمی بودن وقوع این انقلاب را تصریح می کند و آن را درفش هدایت و زمینه ساز قیام حضرت مهدی و یاری کننده آن حضرت توصیف می کند. حتی برخی از روایات انقلاب اسلامی، یمن را در زمان ظهور، هدایت بخش ترین درفش ها به طور مطلق به حساب می آورد و در وجوب یاری رساندن به آن همان گونه تاکید می نماید که در یاری درفشِ مشرقِ ایرانی. بلکه بیش از آن تاکید می کند و وقت آن را همزمان با خروج سفیانی در ماه رجب یعنی چند ماه قبل از ظهور حضرت مهدی(ع) و پایتخت آن را صنعا معرفی می کند. اما نام رهبر آن در روایات معروف به یمنی می باشد و روایتی نام وی را "حسن" و یا "حسین" و از نسل زید بن علی یاد می کند ولی این روایت از نظر متن و سند قابل بحث است.

از امام صادق(ع) روایت شده که فرمودند: قبل از قیام قائم پنج علامت حتمی است: یمنی، سفیانی، صیحه آسمانی، کشته شدن نفس زکیه و فرو رفتن در بیابان.

در پاره ای از روایات درباره حضرت مهدی(ع) آمده است که: او از یمن و آبادی به نام کرعه خروج خواهد کرد. بعید نیست منظور از این شخص همان یمنی باشد که قیام خود را از این منطقه آغاز می کند، زیرا آنچه در روایات متواتر است، این است که مهدی(ع) از مکه و مسجدالحرام قیام می کند.

روایات می گوید: یمنی در پی نبرد سفیانی با وی وارد عراق می شود و نیروهای یمنی و ایرانی جهت رویارویی با سفیانی وارد عمل می شوند و از روایات چنین ظاهر می شود که نقش نیروهای یمن در نبرد سفیانی، نقش پشتیبانی از نیروهای ایرانی است؛ زیرا از لحن اخبار چنین فهمیده می شود که طرف درگیر با سفیانی، مردم مشرق زمین یعنی یاران خراسانی و شعیب هستند و گویا یمنی ها پس از یاری رساندن به آنان به یمن باز می گردند.

اما در منطقه خلیج، علاوه بر حجاز، یمنی ها نقش اساسی خواهند داشت، گرچه روایات آن را خاطرنشان نساخته اند، ولی به طور طبیعی با توجه به روند حوادث ظهور و جغرافیای منطقه، بایستی فرمانروایی یمن و حجاز و کشورهای حوزه خلیج فارس در دست نیروهای یمن، پیرو حضرت مهدی قرار گیرد.