امام باقر (ع): هرگز! هرگز! فرج (موعود) ما حاصل نشود تا آنکه به سختی غربال شوید تا ناخالصان بروند و خالصان باقی بمانند. « الغیبه ص 206»

آزمایش های دینی برای ایمان آورندگان در همه زمان ها، قانون الهی است: «أ حسب الناس أن یترکوا أن یقول آمنّا و هم لا یفتنون». همه انبیا و مصلحان الهی، هسته های اصلی نهضت خویش را با آزمایش برگزیده اند، چرا که راه دشوار است و آمیخته با رنج ها، و بدون داشتن یارانی آبدیده، سرد و گرم چشیده، فداکار و وفادار، نمی توان خطر کرد. یاران مهدی (عج) هم برای رسیدن به درجه شایستگی همراهی، از غربال های گوناگون گذر داده می شوند و پس از پیمودن مراحل دشوار به قله رفیع «نصرت» بالا می روند.

پاره ای آزمایش ها پیش از قیام صورت می گیرد و پاره ای پس از آن. طولانی شدن غیبت، فتنه ها، فریبندگی ها، افکار باطل، جاه و مقام، جلوه فروشان، محراب داران، دین به دنیا فروشان، عالم نمایان و... بسیاری از منتظران را از راه باز می دارند. به میزان درجات ایمان و گذر از آزمون ها، منتظران متمایز می شوند و به میزان مایه های ایمانی، در یاری امام بر یکدیگر پیشی می جویند. به فرموده امام صادق (ع): در وقت ظهور، برخی یاران، شب در بستر ناپدید می شوند و فردای آن در مکه اند و گروهی روز در آسمان راه می سپارند. گفتم: فدایت شوم کدام یک ایمانشان بیشتر است؟ فرمود: آن که در آسمان حرکت می کند.

اما این آزمون در روزگار غیبت به دو جهت مورد تاکید است: یکی اینکه امام از نظرها پنهان است و منتظران، منتظر اویند و چون این امر به درازا می کشد، افکار و دعوت های باطل، در میان مسلمانان پدید می آید و گروهی گمراه می شوند. دوم اینکه در این دوران، شرایطی به وجود می آید و اوضاعی بر جوامع، حاکم می شود که نگاه داشتن دین، بسیار دشوار می شود. بیشتر مردمان، به انگیزه های گوناگون، ایمان دینی خویش را در زندگی از دست می دهند و دینداری را کنار می نهند.

پس از گرد آمدن نیروها، آزمون ها سخت تر می شود. امام با آزمون های جسمی و روانی، باورها را به آزمایش می گذارد. از جمله همانند طالوت که سپاهیانش را با تشنگی آزمود، یاران امام نیز با تشنگی امتحان خواهند شد. فراتر از آن امام بی پروا به باورهای خرافی و عوامانه، حمله می برد و معارف به دور از دسترس و پوشانده شده در غبار فراموشی را آشکار می سازد. در این تکان های فکری، صاحبان بصیرت و معرفت، تزلزلی به خود راه نداده و استوار بر جای می مانند. ولی آنان که در باورهای خود، ناخالصی دارند و اندیشه را از سرچشمه نگرفته اند و در حقانیت امام تردید کرده اند، از پیرامون حضرت پراکنده می شوند. هنگام سخنرانی امام در مسجد کوفه، تفاوت های فکری و بینش همراهان به بوته آزمایش در می آید و درجه و رتبه یاران در پیروی فرامین امام ارزیابی می شود.

برگرفته از کتاب موعودنامه، مجتبی تونه ای